Kiracının Evi Gösterme Yükümlülüğü

Kiracının Evi Gösterme Yükümlülüğü: Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Haklar ve Sorumluluklar

Giriş

Son yıllarda kira ilişkilerinde karşılaşılan en önemli sorunlardan biri, kiracının evi gösterme yükümlülüğüdür. Türk Borçlar Kanunu (TBK) kapsamında düzenlenen bu yükümlülük, kiracıların ve ev sahiplerinin hakları ile sorumluluklarını netleştiren önemli bir hukuki konudur. Kiracının kiraladığı mülkü potansiyel alıcılara veya yeni kiracılara göstermesi, taraflar arasında sıklıkla uyuşmazlıklara neden olabilmektedir. Bu makalede, kiracının evi gösterme zorunluluğunun hukuki dayanaklarını, pratik uygulamalarını ve tarafların bu süreçte dikkat etmesi gereken hususları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Kiracının evi gösterme yükümlülüğü, hem kiracının hem de ev sahibinin hak ve menfaatlerini koruma amacı güder. Kiracı, belirli durumlarda ev sahibinin talebi doğrultusunda mülkü göstermek zorunda kalabilir. Ancak bu durum, kiracının özel hayatına ve günlük rutinine zarar vermemelidir. Bu dengeyi sağlamak için TBK'nın ilgili maddeleri, kiracının ve ev sahibinin haklarını açıkça tanımlar ve bu hakların nasıl kullanılacağına dair detaylı düzenlemeler getirir.

Kiracının evi gösterme yükümlülüğü, genellikle mülkün satılması veya yeniden kiralanması gerektiğinde devreye girer. Bu süreçte, kiracının evi uygun gün ve saatlerde göstermesi beklenir. Ev sahibinin ise bu talebi kiracıya makul bir süre önceden bildirmesi gerekmektedir. Bildirimlerin yazılı veya sözlü olarak yapılabilmesi, taraflar arasındaki iletişimi kolaylaştırır ve sürecin şeffaf bir şekilde ilerlemesini sağlar. Ancak, kiracının rızası olmadan veya rahatsız edici bir şekilde evin gösterilmesi, yasal olarak kabul edilemez ve kiracının haklarını ihlal eder.

Türk Borçlar Kanunu'nun 319. maddesi, kiracının evi gösterme yükümlülüğüne ilişkin temel düzenlemeleri içermektedir. Bu maddeye göre, kiracı, bakım, satış veya sonraki kiralama gibi zorunlu durumlarda, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişilerin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlüdür.

Aynı zamanda, ev sahibinin bu işlemler için kiracıya önceden haber vermesi ve kiracının haklarını gözetmesi zorunludur.

Kiracının evi gösterme yükümlülüğünün ihlali durumunda, ev sahibi yasal yollara başvurarak kiracının bu yükümlülüğü yerine getirmesini talep edebilir. Bu süreçte, ihtarname gönderilmesi, dava açılması ve mahkeme kararlarının uygulanması gibi hukuki adımlar atılabilir. Kiracının bu yükümlülüğe uymaması durumunda, ev sahibi mahkemeden kiracının evi göstermesi yönünde bir karar alabilir ve bu karar icra yoluyla uygulanabilir.

Kiracının evi gösterme yükümlülüğüne ilişkin hukuki süreçler, tarafların haklarını koruma açısından büyük önem taşır. Hem kiracının hem de ev sahibinin haklarının dengeli bir şekilde korunması, taraflar arasında olası uyuşmazlıkların önüne geçilmesi ve adil bir sonuca ulaşılması için profesyonel hukuki destek alınması önerilmektedir. Bu nedenle, kiracının evi gösterme yükümlülüğü gibi karmaşık ve hassas konularda uzman bir avukatın rehberliği, tarafların haklarını koruması ve yasal süreçlerin doğru bir şekilde yönetilmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Kiracı ve Kiraya Veren Nedir?

Kiracı: Kiracı, bir mülkü belirli bir süre için kiralayarak kullanım hakkını elde eden kişidir. Kiracının sorumlulukları arasında kira ödemeleri, mülkün makul kullanımı ve kira sözleşmesinde belirtilen diğer şartlara uyma yer alır. Kiracının evi gösterme yükümlülüğü de bu sorumluluklar arasındadır.

Kiraya Veren (Ev Sahibi): Kiraya veren, kiralanan mülkün sahibi olup, kira sözleşmesi yoluyla bu mülkü kiracıya tahsis eder. Kiraya verenin hakları arasında kira geliri elde etme ve mülkün bakımını sağlama bulunur.

Bu iki kavram, kira sözleşmesinin taraflarını temsil eder. Kira ilişkisi, tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenleyen bir kira sözleşmesi çerçevesinde şekillenir.

Kiracının Evi Gösterme Yükümlülüğü Nedir?

Kiracının evi gösterme yükümlülüğü, kiracının kiraladığı mülkü, ev sahibinin talebi üzerine potansiyel alıcılara veya kiracılara gösterme sorumluluğunu ifade eder. Bu durum, genellikle evin satılması veya yeniden kiralanması gerektiğinde ortaya çıkar.

Ev sahibi, kiracıya uygun bir süre önceden haber vererek evi göstermesini talep edebilir. Bu bildirim sözlü veya yazılı olabilir. Kiracı, günlük yaşamını veya çalışma düzenini aksatmayacak şekilde uygun gün ve saatleri belirleyerek evi göstermelidir. Kiracının rızası olmadan veya rahatsız edici şekilde yapılan ev gösterimleri yasal olarak kabul edilmez.

Kiracı, bu yükümlülüğe uymadığında ev sahibi yasal yollara başvurabilir. Hak kaybına uğramamak için sürecin başından itibaren bir avukatın desteğini almak önemlidir.

Kiracının Evi Gösterme Yükümlülüğünün Kanuni Düzenlemesi

Kiracının evi gösterme yükümlülüğü, TBK’nın 319. maddesinde düzenlenmiştir.

Bu maddeye göre kiracı, bakım, satış veya sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde kiraya verenin veya belirlediği üçüncü kişilerin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlüdür. Ev sahibi ise bu çalışmaları ve ziyaretleri uygun bir süre önce kiracıya bildirmek ve kiracının haklarını gözetmek zorundadır.

Önemli hususlar şunlardır:

*Kiracının sorumlulukları, hakkaniyet çerçevesinde gerçekleştirilmelidir.

*Kiracı, evi göstermek için uygun zamanları belirleyebilir.

*Ev sahibi, kiracıya uygun bir süre önceden bildirimde bulunmalıdır.

*Ev sahibinin, ev gösterimleri sırasında kiracının mahremiyetine ve haklarına saygı göstermesi gerekmektedir.

*Kiracı yükümlülüğünü yerine getirmezse, ev sahibi yasal yollara başvurabilir.

Kiracının Evi Göstermemesi Durumunda Dava Açılması

Kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda ev sahibi, sulh hukuk mahkemesinde dava açabilir. Bu süreç genellikle şu adımları içerir:

1-İhtarname: Ev sahibi, kiracıya evi göstermesi gerektiğini yazılı olarak bildirir.

2-Dava Açma: Kiracı ihtarnameye rağmen yükümlülüğünü yerine getirmezse, ev sahibi dava açar.

3-Mahkeme Süreci: Mahkeme, tarafların iddialarını ve delillerini değerlendirir.

4-Kararın Uygulanması: Mahkeme kararıyla kiracı yükümlülüğünü yerine getirir; aksi halde icra takibi başlatılır.

Kiraya Verenin İzinsiz Eve Girişi

Ev sahibi, kiracının oturduğu eve izinsiz giremez. Türk Ceza Kanunu’nun 116. maddesine göre, kiracının rızası olmadan eve girilmesi konut dokunulmazlığının ihlali suçunu oluşturur. Acil durumlar hariç, ev sahibi kiracının iznini almak zorundadır.

Kiracının Evi Gösterme Yükümlülüğüne Uygun Davranmaması Durumunda Yapılacaklar

Kiracı, evi göstermemesi durumunda ev sahibi tarafından yasal olarak uyarılabilir ve belirli bir süre verilerek evi göstermesi talep edilebilir. Bu uyarı ihtarnamesine rağmen kiracı evi göstermemekte direnirse, ev sahibi dava açarak haklarını arayabilir. Mahkeme, kiracının bu yükümlülüğü yerine getirip getirmediğini değerlendirecek ve gerektiğinde icra yoluyla evi göstermesini sağlayacaktır.

Kiracının Hakları ve Korunması

Kiracının, evi gösterme sürecinde haklarının korunması önemlidir. Ev sahibinin bu süreci kötüye kullanarak kiracıyı rahatsız etmesi veya kiracının mahremiyetini ihlal etmesi hukuka aykırıdır. Kiracının hakları şunlardır:

*Özel Hayatın Gizliliği: Kiracının özel yaşamına saygı gösterilmelidir.

*Uygun Zaman: Evin gösterilmesi için kiracının uygun zamanlarına dikkat edilmelidir.

*Önceden Bildirim: Ev sahibi, evi göstermek için kiracıya önceden haber vermelidir.

Sonuç

Kiracının evi gösterme yükümlülüğü, kiracı ve ev sahibi arasındaki ilişkileri düzenleyen önemli bir konudur. Bu yükümlülüğün ihlali durumunda yasal yollara başvurulabilir. Hem kiracının hem de ev sahibinin haklarını korumak ve adil bir sonuca ulaşmak için profesyonel hukuki destek almak önemlidir. Kiracıların haklarının korunması ve ev sahiplerinin taleplerinin dengelenmesi için her iki tarafın da hukuki sorumluluklarını bilmesi gerekmektedir.

Avukat Rüstem Karadeniz